Browsing Tag

biologische klok

Gezond

Hogere productiviteit door ‘gezond’ licht!

“Doe wat je wilt, maar doe het BUITEN!” Een bekende slogan van een buitensport merk. Toch zitten de meesten onder ons hele dagen binnen in ruimtes waar onvoldoende tot geen daglicht komt. Maar och, in het voorjaar en zomer ga je misschien op de fiets naar je werk of in je lunchpauze of na je werk een half uur naar buiten.

Licht heeft een grote invloed op ons biologische ritme. Het slaap/waakritme wordt hierdoor aangestuurd, je lichaamstemperatuur, hartslag en de productie van diverse hormonen. Licht heeft ook invloed op je stemming, prestatie, concentratie en alertheid. Bij gebrek aan voldoende (dag)licht wordt je vermoeider en kan je stemming worden beïnvloed.

Nu de herfst- en winterperiode er weer aankomt, de dagen korter en kouder worden, blijf je steeds vaker binnen. En vaak in weinig tot slecht verlichte ruimtes!

Goede verlichting op je werk is van groot belang voor je gezondheid en welzijn. De 500 Lux (hoeveelheid licht op de meeste werkplekken) is prima om te kunnen zien, maar lang niet genoeg om een biologisch effect te creëren. Inderdaad: dat wat je nodig hebt om je alertheid, prestatie, concentratie en welzijn te verhogen.

Een oplossing is het toepassen van biodynamische verlichting op de werkplek. Verlichting die van lichtintensiteit en -kleur verandert met een dusdanig hoge lichtopbrengst en aandeel in het blauwe deel van het lichtspectrum dat het invloed heeft op je bioritme. Deze verlichting is met diverse lichtscenario’s in te stellen. Bijvoorbeeld koel, fris licht in de ochtend om actief te worden, warmwit licht in de lunchpauze voor ontspanning en na de lunch nog even een shotje koel, fris licht om de middagdip tegen te gaan.

Ik ga de komende maanden vaak een lichtje scheppen!

Gezond

Jetlag door slaaptekort jongeren?!

Ook zo geïrriteerd wanner je puberend kind maar niet wil slapen? Ook zo geïrriteerd wanneer je kind in de ochtend z’n bed niet uitkomt? Ook zo geïrriteerd dat ze zo lang in de avond op hun mobiel of laptop zitten, tv kijken of nog aan het gamen zijn? Honderden keren heb je ze verteld dat ze op tijd moeten slapen omdat ze de volgende ochtend weer naar school moeten.

Een kleine eye-opener: onze pubers kunnen er helemaal niets aan doen!

Doordat kinderen in de pubertijd komen, verandert er hormonaal heel veel. Ook de biologische klok verandert waardoor het slaap- waakritme verschuift naar een later tijdstip. Wanneer je kind dan ook nog een avondmens is –wat genetisch is bepaald- dan heb je een nog groter probleem! Die wekker gaat immers de volgende ochtend weer gewoon af om naar school te moeten. Chronisch slaaptekort komt veel voor onder onze jeugd en jong volwassenen. Die ontregelde biologische klok lijkt op een jetlag. En dat heeft grote consequenties. Het ontregelt het metabolisme, immuunsysteem, hormoonhuishouding, leervermogen, bloeddruk en de regulering van je lichaamstemperatuur. Jongeren kunnen hierdoor slechter presteren op school, hun (psychische) gezondheid gaat achteruit, depressies liggen op de loer, er kan overgewicht ontstaan, agressief gedrag en een hoger risico op alcohol- en drugsmisbruik.

Zo.. daar sta je dan als ouder. Ga ze dat maar eens duidelijk maken!

Ook ik heb jarenlang geprobeerd duidelijk te maken hoe belangrijk het is om voldoende te slapen. Jongeren worden voldoende voorgelicht over gezond eten en meer bewegen, maar voor slapen is eigenlijk heel weinig aandacht.

Volgend jaar start een pilot (Charge your brainzzz). Een lespakket dat de Hersenstichting in samenwerking met Amsterdam Slaap Centrum MC en Chrono@Work van de Rijks Universiteit Groningen gaat ontwikkelen.

Alvast een snelle tip voor de jeugd: in de avond een zonnebril op om eerder te gaan slapen en in de ochtend een daglichtlamp om overdag beter te kunnen presteren en concentreren!

 

Bron: gelezen in RTL Nieuws Weekendmagazine, editie 42, 2016

www.chronoatwork.com

www.hersenstichting.nl

 

Gezond

Gezond licht?!

Dat we steeds ouder worden is natuurlijk mooi, maar dan wel graag als we mobiel en helder van geest blijven. Daar kunnen we natuurlijk op allerlei manieren iets aan doen. Gezond eten, meer bewegen en stress zoveel mogelijk reduceren.

Eén van die manieren is jezelf iedere dag aan zoveel mogelijk daglicht bloot te stellen. Een half uur tot een uur per dag buiten wandelen of fietsen (zonder zonnebril!) maakt niet alleen je hoofd lekker leeg, maar daglicht zorgt er ook voor dat je biologische klok wordt bijgesteld die het dag- en nachtritme reguleert. Daarnaast heeft licht invloed op je stemming, alertheid, lichaamstemperatuur en het slaaphormoon melatonine.

Sommige ouderen met mobiliteitsproblemen, dementie of ouderen die in een verpleeg- of verzorgingshuis wonen, komen weinig buiten en hebben binnenshuis te weinig licht. Vorige week heb ik voor de algemene ruimtes van een woonzorginstelling een lichtplan gepresenteerd met biodynamische verlichting. Met deze verlichting -die van lichtkleur en lichtintensiteit verandert- kan bijvoorbeeld de daglichtcyclus worden nagebootst. Door de bewoners hieraan bloot te stellen, gaan ze niet alleen beter zien, maar slapen ze ook beter. Hierdoor worden ze overdag weer energieker en alerter, depressies nemen af, ervaren ze minder angst, verwarring en apathie, hebben vaak minder medicatie nodig en neemt de druk op zorgpersoneel af. Gelukkig komt steeds meer kennis beschikbaar over de effecten van voldoende (dag)licht en is hiervoor steeds meer aandacht in woonzorginstellingen.

Tot die tijd zorg ik ervoor dat ik zoveel mogelijk overdag buiten ben!

Meer info over licht en ouder worden www.vilans.nl (Licht voor ouderen en mensen met dementie).

 

Gezond

Een uurtje extra licht?!

Afgelopen weekend is de klok weer een uur vooruit gezet. Zomertijd! Hoe heerlijk is het om in de avond weer wat meer licht te hebben! En dat al lekker in maart. Maar er is geen extra uurtje licht. We verschuiven onze werkdag ten opzichte van het licht. Wat wel gebeurt, is dat we een uur korter slapen. En daar hebben nou juist veel mensen last van. Onze biologische klok is gemiddeld 24 uur en 12 minuten. Hierdoor moet ons ritme dagelijks worden bijgesteld. Dat gebeurt door het licht in de ochtend. En door te sleutelen aan de tijd waarop het licht wordt, lopen wij steeds uit de pas.

In maart begint het in de ochtend weer net wat eerder licht te worden en dan wordt de klok een uur vooruit gezet. Daarmee zijn we weer een maand terug in de tijd. Vooral avondmensen hebben last van de overgang naar de zomertijd. Bij avondmensen loopt de biologische klok nu eenmaal langzamer dan bij ochtendmensen. Een uur eerder naar bed zit er niet echt in, terwijl ze wel een uur eerder op moeten staan.

Te vaak wordt het belang van slaap nog onderschat. Slaap heeft invloed op ons immuunsysteem, stofwisseling en onze cognitieve processen. Je merkt zelf dat je door slaaptekort vermoeider en prikkelbaarder bent. Je maakt sneller fouten en bent minder creatief. De dagen na het ingaan van de zomertijd gebeuren meer ongelukken en ligt het aantal hartinfarcten hoger.

Ons gedrag wordt bepaald door het ritme van licht en donker, niet door onze horloge. Het doet ons meer slecht dan goed volgens verschillende wetenschappers. Tijd dus om de zomertijd volledig af te schaffen!

 

Interview met Marijke Gordijn (Rijksuniversiteit Groningen | Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid)

Brabants Dagblad 29 maart 2016

 

Gezond

Eet jij op de goede momenten?

VOEDING, LICHT EN DE BIOLOGISCHE KLOK

 

Onze sociale klok loopt niet meer synchroon met onze biologische klok. Door de komst van kunstlicht verlengen we onze dagen, de 24- uurs economie zorgt ervoor dat we ook in de nacht (moeten) werken, en het internationale reizen leidt tot jetlags.

Licht is synoniem aan lichamelijke activiteit en eten. Donker is het signaal voor rust, slaap en vasten. Tegenwoordig is ons gedrag veel meer los komen te staan van het dag- en nachtritme. Steeds minder mensen zijn overdag nog buiten en krijgen daardoor weinig daglicht. Daarbij hoeven we steeds minder lichamelijke inspanning te leveren, maar gaat de voedselinname tot ’s avonds laat door. Deze verstoring van natuurlijke ritme leidt tot gezondheidsklachten en meer kans op overgewicht en diabetes 2.

 

Hoe komt dat nou eigenlijk?

In de ochtend is het lichaam gevoeliger voor insuline dan in de avond. Dat zou kunnen betekenen dat ’s avonds eten sneller tot insuline ongevoeligheid en diabetes leidt. Ook de vetstofwisseling wordt door de biologische klok beïnvloedt. Op ‘verkeerde’ momenten eten heeft invloed op vetopbouw en vetafbraak. In de nacht verbranden we vet, terwijl overdag juist vet wordt aangemaakt en opgeslagen in het vetweefsel. Als je de hele dag en zeker in de avond door blijft eten of snacken wordt eerst die energie verbruikt en blijf je dus vet stapelen.

Nog een tip: onderzoekers denken dat ontbijten bij voldoende (en het juiste) licht positieve effecten heeft op de opname van voedingsstoffen!

 

Gezond

Wekker weg en uitslapen!

“Voor 10.00 uur beginnen met werken is ongezond”

Daar dromen velen van: opstaan wanneer je uitgeslapen bent. Hoe lekker zou dat zijn. Vroege vogels hebben daar weinig last van, maar het merendeel vindt het wakker worden met de wekker een kleine ramp.

Het is onze maatschappelijke wekker die ons meestal wakker maakt: opstaan om naar school of naar werk te gaan.

Inmiddels is wetenschappelijk bewezen dat werken van 9 tot 5 ongezond is. Dat heeft alles te maken met onze biologische klok. Die zorgt er nl voor dat we het moeilijk hebben ons vroeg op de dag te concentreren. En dat duurt wel tot ons 55e jaar! Dat klinkt als muziek in de oren voor langslapers. Toch is er ook een tegengeluid.

Een gerenommeerde slaapdeskundige denkt dat later opstaan geen oplossing is, maar er toe leidt dat mensen ook later gaan slapen. Je verschuift het probleem alleen maar. Mensen die fit en gezond willen zijn, moeten gewoon vroeger gaan slapen. Dat het slaapritme bij velen in de war is, is niet de schuld van de zon. Je lichaam is afgestemd op het zonlicht. Kunstlicht heeft ons slaapritme onnatuurlijk gemaakt. Met de komst van kunstlicht is ons slaapritme onnatuurlijk geworden. Daarbij zenden moderne tv- en computerschermen, led-lampen en smartphones meer blauw licht uit. Dat blauwe licht is nu juist het deel dan het daglicht dat de hersenen aanspoort om wakker te blijven! In de avond krijgen de hersenen dus de verkeerde signalen.

Avondmensen hebben het maar knap lastig in een maatschappij van 9 tot 5. Dat geldt overigens ook voor pubers en jong volwassenen. Die slapen echt niet uit om hun ouders te pesten. Ze zitten in een fase van hun leven dat ze avondmens zijn.

 

Gezond

Licht en donker

HOE WERKT ONZE BIOLOGISCHE KLOK

 

In de blog ‘Gezond’ wil ik de invloed van licht op ons als mens laten zien. Door de komst van kunstlicht hebben we overal en altijd licht wanneer we willen, om te kunnen werken, lezen, sporten en allerlei andere zaken. Komt dat even goed uit!

Maar licht heeft een veel grotere invloed op ons leven dan alleen kunnen zien. Licht heeft invloed op onze stemming, productiviteit, beleving en gezondheid.

Ik zal regelmatig bloggen over de effecten van licht. Om een beetje te kunnen begrijpen hoe dat proces in zijn werk gaat, zal ik proberen het kort en simpel uit te leggen.

Het circadiaan ritme is een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer 1 dag duur: oftewel een 24-uurritme of slaap-waakritme en functioneert onafhankelijk van omgevingsfactoren als licht en temperatuur.

Ook andere lichtaamsfuncties vertonen een 24-uursritme zoals afscheiding van bepaalde hormonen, hartritme, slaappatroon en behoefte aan eten en drinken.

Het circadiaan ritme wordt via de biologische klok aangestuurd. Die ‘klok’ bevindt zich in onze hersenen en staat via ons netvlies in contact met de buitenwereld.

Onder invloed van licht worden o.a. het nachthormoon melatonine en het stresshormoon cortisol aangemaakt. Melatonine is het grootste anti-oxidant in ons lichaam en zorgt er voor dat ons lichaam ’s-nachts weer kan ‘resetten’. Cortisol zorgt er oa voor dat we ons fit voelen, alert zijn, ons beter kunnen concentreren en heeft invloed op onze stemming.

Melatonine en cortisol: deze twee begrippen zullen vaak terugkomen in mijn blogs.

So: be alert!